hier komen promoties & acties

Women On The Move Thumbnail

Women On The Move: The Forgotten Era of Women's Bicycle Racing - Roger Gilles

Roger Filles

Women On The Move: The Forgotten Era of Women's Bicycle Racing
Lincoln: Univeristy of Nebraska Press, 2018. 316 p.

sport / wielrennen

RoSa-ex.nr.: DIII5 m/9

De meeste mensen geloven dat vrouwenwielrennen een vrij recent fenomeen, een relatief nieuwe sport is. Dat is niet zo vreemd aangezien er weinig weten is over de eerste vrouwelijke wielrenners en de eerste wielerwedstrijden voor vrouwen. Zelfs in een koersgek land als België blijft de pionierstijd van de vrouwenkoers zo goed als niet gedocumenteerd. In Women On the Move: The Forgotten Era of Women’s Bicycle Racing schetst Roger Gilles een beeld van een vergeten tijdperk uit de sportgeschiedenis: de korte, maar opzienbarende bicycleboom van 1895 tot 1902, waarin het vrouwenwielrennen in een mum van tijd uitgroeit tot de populairste arenasport in de VS, en dat in een tijdperk waarin vrouwen stellig wordt afgeraden om eender welke sport te beoefenen.

Vergeelde postkaart als inspiratie

Gilles raakt geïnspireerd door een vergeelde postkaart uit 1897 die hij op een dag vindt in een pizzabar. Op die postkaart prijkt Tillie Anderson, a.k.a. the Terrible Swede, ook gekend als de snelste vrouwelijke wielrenner van haar generatie.

In zijn boek volgt hij Anderson en vier van haar collega’s die samen gekend gaan staan als The Big Five: Dottie Farnsworth, Helen “Beauty” Baldwin, Lizzie Glaw en de Parijse sprintkampioen Amélie Le Gaul, a.k.a. Lissette. Het vijftal genereert samen kilometers aan krantenartikels en een fortuin aan ticketinkomsten. Tot de katholieke kerk, de medische professie en de League of American Wheelmen (de Amerikaanse wielerbond) het vrouwenwielrennen in 1902 aan banden leggen.

Tillie Anderson houdt zelf een indrukwekkend persoonlijk archief bij, vol krantenknipsels, magazines, foto’s en documenten van haar korte, maar bewogen wielercarrière. Haar archief wordt zorgvuldig bewaard en van generatie op generatie doorgegeven. Dat privé-archief blijkt een schat van informatie en de bron bij uitstek voor Roger Gilles’ research voor dit unieke boek.

De komst van de safety bike

De komst van de zogenaamde safety bike (de eerste kettingaangedreven fiets met twee gelijke wielen) zet voor een democratisering van de fiets in gang. Iedereen die zich in de jaren 1990 een fiets kan veroorloven koopt er een. Die populariteit doet de fietsindustrie vrij snel imploderen. Omdat iedereen al een fiets heeft, hoeft niemand er nog een te kopen. Ook speelt de safety bike een cruciale rol in de bevrijding van vrouwen. Al fietsend winnen vrouwen een vrijheid die ze nooit eerder hebben gekend: plots kunnen ze zich zelfstandig verplaatsen, zonder chaperonnes, en langzaamaan ook zonder talloze lagen dikke, lange rokken. De komst van de fiets betekent een ware revolutie in de kledingvoorschriften voor vrouwen. Dat de fiets ook het begrip 'sport' door elkaar schudt, is dan weer minder geweten.

Fietsen wordt een competitieve sport

Van zodra de fiets in opmars is, wordt fietsen ook een competitieve sport. Zowel mannen als vrouwen beginnen fietswedstrijden te rijden. De mannenwedstrijden van die tijd zijn meerdaagse uitputtingstochten van zes dagen, waarbij er tot 24 uur per dag gefietst moet worden. Geen wonder dat drugs en verboden middelen eerder norm dan uitzondering waren.

De toenmalige wetenschap is ervan overtuigd dat vrouwenlichamen niet geschikt zijn voor uithoudingsinspanningen, dus worden vrouwenwedstrijden aangepast aan de vermeende fragiele aard van de deelnemers: twee à drie uur per dag, over meerdere dagen. Die andere opzet maakt het vrouwenwielrennen sneller, explosiever en dus spectaculairder om naar te kijken. De vrouwenwedstrijden trekken dan ook meer publiek aan dan het mannenwielrennen. 

Duizenden mensen verzamelden in arena’s en velodromen over de hele VS om vrouwen te zien koersen.

Die populariteit brengt natuurlijk ook geld op: topwielrenners verdienen vaak goed hun brood en worden als vrouw zelfs kostwinner in hun gezin, ongehoord in het Victoriaanse tijdperk. Even ongehoord als de “mannelijke” outfits waarin de vrouwen koersten.

Seksisme en vooroordelen

Roger Gilles legt in Women On the Move een periode bloot waarover we opmerkelijk weinig weten, en waarover ook weinig terug te vinden valt. “Women of today that are interested in athletics should know that back in the 1890s, 120 years ago, there were women in America that were facing the same kinds of challenges,” vertelt Gilles zelf over zijn boek, “and they were flourishing despite those challenges.”

Het seksisme en de vooroordelen waar de vrouwelijke wielerpioniers destijds tegenaan lopen, verschillen opvallend weinig van de stereotypen waar vrouwelijke atleten vandaag mee worstelen: ze worden weggezet als zwak, niet competitief genoeg en onaantrekkelijk, hoe hard ze ook trainen, hoe sterk ze ook presteren. Tegelijk schetst Women On the Move een inspirerend verhaal over hoe vrouwen zich ook vóór de emancipatiestrijd van de twintigste eeuw hebben verzet tegen dwingende normen, voorschriften, vooroordelen en belemmeringen door zonder aarzelen hun eigen zin te doen en de samenleving uit te dagen.


Meer weten?