hier komen promoties & acties

Anna Visscher

Moraliserend en spottend Nederlands dichter

Behalve moraliserende gedichten levert Anna Visscher (1583-1652) ook verzen vol geestige zelfspot. Er zijn bijna honderd gedichten van haar bewaard in diverse vormen: van sonnetten, gebeden en inscripties tot spottende verhalen over haar gedurige gevecht tegen Cupido en lofdichten op militaire overwinningen. 

Haar naam duikt in de geschiedschrijving in verschillende varianten op. Zo wordt ze ook vermeld als Anna Roemers Visscher of Anna Roemersdochter Visscher.

Literair fragment

"Plockhaertie van ionckvrou Anna Roemers met Cvpido

AY my! ick ben so moed! ick kan my nauw bedaren,
Het sweet dat breeckt myn uyt door 'tmoeyelick plockharen
Met dese bengel, die ick achte min als niet,
Want met sijn slappe booch hy teere pijltjens schiet.
't Was immers geckens waert dat hy op mijn ginck micken,
Want elcke reys schoot hy sijn broos geweer aen sticken,
Sy stooten weer te rugh, op 't Cristalijne schilt
Van Pallas, ick sprack stout: Schiet vrylick soo ghy wilt,
Nu lustich als een man! want hy con niet ghenaken
Mijn hert, hy mocht het sien, maer geensins cost hy't raken."

Verschenen in Zeeusche Nachtegael  - Lees het hele gedicht

Kritische analyse van haar positie als vrouw

Anna Visscher is de oudste van drie dochters. Ook haar jongste zus, Maria Tesselschade Visscher (1594-1649), zal uitgroeien tot een befaamd poëete en maker van glasgravures. Hun vader, Roemer (Pieterszoon) Visscher, is een gefortuneerde Amsterdamse graanhandelaar en verzekeraar van scheepsladingen, maar ook dichter. De zussen Visscher groeien op in een intellectueel gezin waar het kruim van artistiek en literair Amsterdam uit de late renaissance dagelijks over de vloer komt. Anna Visscher krijgt onderwijs op een uitzonderlijk hoog peil voor vrouwen uit haar tijd. Naast literatuur en talen, Frans, Italiaans, Latijn en Grieks, volgt ze ook de gewone artistieke vakken. Vooral dankzij haar glasgravures is ze nu nog altijd bekend. Intellectueel en artistiek moet het 'lelijke eendje' Anna Visscher zeker niet onderdoen voor haar jongere zus, de naar de tijdsgeest veel mooiere en populairdere Maria T. Visscher, die de spil zal vormen van de Muiderkring.

Haar beste poëzie schrijft Anna Visscher voor haar dertigste: een kritische analyse van zichzelf en haar positie als vrouw en van haar dichterschap. Gerenommeerde auteurs als Jacob Cats en Heinsius prijzen haar werk in hun gedichten. Sommigen dragen ook specifieke werken aan Anna Visscher op. Zo eert diezelfde Cats haar met zijn Maagdeplicht en maakt de Vlaamse schilder Peter Paul Rubens vermelding van Visscher in het door hem gesuperviseerd werk Susanna en de oudsten. Ook poëete Anna Maria van Schurman groeit uit tot een goede vriendin van Anna Visscher.

Anna Visscher loopt tegen de veertig als ze in 1624 trouwt en overstapt naar het katholicisme, de godsdienst van haar man. Na haar huwelijk houdt ze zich vooral bezig met de opvoeding van haar twee zonen, het runnen van het huishouden en contacten met haar vrienden in de Spaanse Nederlanden. Ze is nog altijd een goed netwerker. Af en toe schrijft ze nog een gelegenheidsgedicht voor een vriend, maar poëzie wordt over het algemeen eerder een bijzaak, een vrijetijdsbesteding.

Een gevarieerd en uitgebreid oeuvre

Anna Visscher doet zelf altijd nogal bescheiden over haar werk, maar dat is veel gevarieerder en ruimer dan ze lijkt te willen toegeven. Veel van haar gedichten schrijft ze eerder voor persoonlijke meditatie dan voor het creëren van literatuur voor anderen. Haar oeuvre blijkt ook erg divers: van moraliserende gedichten tot verzen vol geestige zelfspot. Er zijn bijna honderd gedichten van haar bewaard in diverse vormen: sonnetten, gebeden, inscripties, spottende verhalen over haar gedurige gevecht tegen Cupido en lofdichten op militaire overwinningen.

Daarnaast vertaalt Anna Visscher literaire teksten, waaronder het populaire genre van de embleemverzameling, zoals het werk van de Franse Georgette de Montenay: Cent emblemes chestiens (1571). Ook vertaalt ze op latere leeftijd psalmen naar het Nederlands. Tot slot verzorgt Visscher ook een uitgave van haar vaders embleemboek Sinnepoppen, die ze aanvult met eigen verzen.

Erkenning en prijzen

Haar - vaak erg befaamde - literaire vrienden appreciëren Visscher's poëzie ten zeerste. Jacob Cats is een grote fan van haar ironische verzen. Anna Visschers' tijdgenoten nemen op tijd en stond ook verzen van haar op in hun eigen bundels. Zelf is ze echter te beschroomd om haar werk te laten publiceren en schrijft ze tot slot ook heel wat poëzie voor eigen genot en meditatie. Haar levensmotto haalt ze uit haar vaders emblemenboek "Ghenoegh is meer".

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek