Gender in muziek

Bron: #SheSaidSo Belgium via VRT NWS

De internationale vereniging Keychange ondersteunt wereldwijd opkomend talent en zet sterk in op het bevorderen van gendergelijkheid in de muziekindustrie. In 2017 lanceerde Keychange een pact dat muziekorganisaties wereldwijd  aanspoort om tegen 2022 gendergelijkheid bereikt te hebben. Honderden organisaties ondertekenden, waaronder twee Belgische festivals: Festival 20/21 en Sfinks Mixed. Iceland Airwaves werd in 2018 het eerste grote muziekfestival dat gendergelijkheid verzekerde in de programmering.

Op sommige muzieklijsten en festivalaffiches komen meer vrouwen dan mannen voor. Wanneer het om muziekgenres gaat, blijven bepaalde genderstereotypen actief. Zo worden genres als rock, jazz, rap, dance, reggae en metal vaak met mannelijke makers geassocieerd, terwijl popmuziek de laatste jaren een sterke stijging van populaire vrouwelijke artiesten kent. Ook in de hiphopwereld neemt het aantal vrouwelijke artiesten toe. De genderbalans per genre heeft uiteraard ook een effect op de programmatie van festivals. Zo zal een metalfestival mogelijkerwijs meer moeite hebben om een gendergebalanceerde line-up neer te zetten dan een klassiek muziekfestival of een festival als Iceland Airwaves, dat een grote verscheidenheid aan genres programmeert.

Werken in de muzieksector

Ondervertegenwoordiging

Van de Vlaamse muzikanten is 78% man en ook achter de schermen bestaan de muzieksector voor 67% uit mannen, zo blijkt uit tellingen van Gaëlle Vanhaverbeke voor Rekto:Verso. In de internationale muzieksector, zien we dat mannelijke topmuzikanten soms hun hele leven blijven optreden en daarbij volle zalen trekken. Denk maar aan Paul McCartney, The Rolling Stones, Bob Dylan, Paul Simon… Vrouwelijke muzikanten daarentegen worden steeds zeldzamer in de hogere leeftijdscategorieën.  In Vlaanderen is 10% van de actieve muzikanten van 55+ vrouw. Vanaf 65 jaar blijft er nauwelijks een vrouw actief. Dit heeft mogelijkerwijs te maken met het gegenderde associaties van jonge vrouwen met schoonheid enerzijds, en met oudere mannen en succes anderzijds. Diezelfde bias valt ook in de filmindustrie op.

Ook in het muziekmanagement blijven mannen oververtegenwoordigd. Francisca Mullens stelt in haar scriptie Vrouwen in het Muziekmanagement (2015) dat de opleiding Muziekmanagement aan het Limburgse PXL 40% meisjes telt, terwijl er  in de Vlaamse muziekscène slechts 20% vrouwelijke managers actief zijn. Uit ander onderzoek blijkt geen enkele vrouwelijke tourmanager, concert- en festivalorganisator of live studiotechnicus werkzaam te zijn in Vlaanderen, en nauwelijks componisten en vrouwelijke licht- en geluidstechnici. In de PR- en communicatie zijn er wel vrouwen werkzaam.

Onderwaardering

In muzieklijsten van beste nummers blijven vrouwelijke artiesten steevast ondervertegenwoordigd. Een studie toont daarnaast aan dat slechts 2% van de 600 populairste liedjes tussen 2012 en 2017 zijn geproduceerd door een vrouw. Reden voor RoSa vzw om de sensibiliseringscampagne De Tietloze te organiseren, een ludieke actie om aandacht te vestigen op het gebrek aan vrouwen in de bekende eindejaarslijst De Tijdloze van Studio Brussel en zo meer luisteraars aan te zetten om vrouwen in De Tijdloze te stemmen. Daarnaast lanceert SheSaid.So, een netwerk van vrouwen in de muziekindustrie, een jaarlijkse Alternative Power 100 Music List, als reactie op Billboards Power 100 List, die vooral mannelijke artiesten kent.  

Seksisme en vrouwonvriendelijke werkcultuur

In een artikel op Rekto:Verso wordt het gebrek aan vrouwelijke leidinggevenden deels verklaart door een “mannencultuur”, die gekenmerkt wordt door een ons-kent-ons-cultuur: