Documentaire Period. End of Sentence.

“Het is een ziekte die alleen vrouwen krijgen,” zo beschrijft een Indiase man een menstruatie. Verderop giechelt een groep meisjes beschaamd wanneer ze het woord ‘ongesteld’ horen. Uit de openingsscènes van Period. End of Sentence. blijkt meteen dat stigma’s rond menstruatie alomtegenwoordig blijven in de huidige samenleving. De Iraans-Amerikaanse regisseur Rayka Zehtabchi hoopt met deze documentaire de nijpende menstruatie-armoede in India in beeld te brengen, om zo het onderwerp van menstruatie bespreekbaarder te maken.

Van vuile lakens naar maandverbandmachine

Wat we niet te zien krijgen in de documentaire, is het verhaal van Arunachalam Muruganantham dat eraan voorafgaat. Wanneer Muruganantham merkt dat zijn echtgenote geen menstruatieproducten kan betalen en in de plaats daarvan vuile lakens en papier gebruikt tijdens bloedingen, beslist hij op onderzoek uit te gaan. Muruganantham begint, tegen de weerstand van zijn familie en gemeenschap in, op eigen initiatief maandverband te produceren. Zijn missie: alle vrouwen in India aanzetten tot het gebruiken van sanitaire producten.

Na enkele pogingen slaagt Muruganantham erin een maandverbandmachine te ontwikkelen die handmatig bediend kan worden. Op die manier vormen zijn menstruatieproducten een goedkoper en duurzamer alternatief voor het dure maandverband op de markt. Hij installeert de maandverbandmachines in rurale gebieden in India, waar het vrouwen kan voorzien van goedkope menstruatieproducten en een eerste inkomen. Period. End of Sentence. volgt het installeren van zo’n maandverbandmachine in Hapur in het noorden van India.

Met de titel willen de makers van de documentaire duidelijk maken dat de bestaande stigma’s invloed hebben op allerlei aspecten van het leven met een menstruatiecyclus. Zo sprak de organisatie achter de documentaire: “A period should end a sentence, not a girl’s education.” Door het gebrek aan geld om menstruele producten te kopen of de schaamte om erover te spreken, blijven meisjes vandaag thuis van school. Ook in België blijft 5% van de Vlaamse meisjes al eens thuis van school omdat ze geen sanitaire producten kunnen betalen. Menstruatie-armoede heeft dus niet alleen gevolgen voor de mentale en fysieke gezondheid van vrouwen, maar ook voor hun dagelijkse leven en onderwijs.

Zoals de documentaire ook aantoont, omvat menstruatie-armoede niet alleen een gebrek aan toegang tot sanitaire producten, maar ook aan faciliteiten voor hygiëne en afval - denk aan stromend water - en aan de nodige kennis. Uit schaamte om over maandstonden te spreken, beschikken vele jonge vrouwen niet over de nodige kennis over menstruele hygiëne. Er heerst bovendien een dubbel taboe rond menstruatie-armoede, aangezien het stigma rond menstruatie versterkt wordt door de schaamte voor armoede. Wanneer in de documentaire aan de Indiase dorpelingen gevraagd wordt wat een menstruatie precies inhoudt, kan geen van hen een duidelijk antwoord geven. Geleidelijk aan wordt door de maandverbandmachine in het dorp ook steeds meer kennis over menstruele hygiëne verspreid. Toch blijft het schaamtegevoel een rode draad doorheen de documentaire. Zo vertellen de vrouwen bijvoorbeeld aan mannelijke dorpsbewoners dat de geïnstalleerde machine luiers voor baby’s produceert.

Ontvangst en kritiek

Period. End of Sentence. wordt gemengd onthaald. In 2019 wint de documentaire de Oscar voor Beste Korte Documentaire. Toch komt er ook enige kritiek, onder meer omdat het een te simplistisch beeld van menstruatie-armoede zou scheppen. Het bestrijden van menstruatie-armoede vergt namelijk meer dan enkel sanitaire producten, zoals toegang tot stromend water en correcte informatie. Hoe dan ook slaagt regisseur Rayka Zehtabchi erin om scherp in beeld te brengen hoe dringend educatie rond menstruele hygiëne wereldwijd is. Daarom werkte Zehtabchi voor haar documentaire samen met The Pad Project, een organisatie die zich wereldwijd inzet voor betere toegang tot menstruatieproducten en -educatie. Zij geloven, net zoals Muruganantham uit de documentaire, dat kennisverspreiding rond menstruatie essentieel is in het bestrijden van menstruatie-armoede.

Meer lezen?

• RoSa thema: Menstruatie

• Pers:pectief 11/04/2019: Menstruatiearmoede

• RoSa leest: Period Power: A Manifesto For The Menstrual Movement - Nadya Okamoto

• RoSa kijkt: Jen Gunter - "Why can't we talk about periods?"

• RoSa luistert: WOMEN Inc. podcast over menstruatie

• RoSa luistert: Podcast van de menstruatiemeisjes, met Hacer Karadeniz, over menstruatieverlof