Hood Feminism: Notes from the Women That a Movement Forgot - Mikki Kendall

Mikki Kendall

Hood Feminism: Notes from the Women That a Movement Forgot
London: Bloomsbury Publishing, 2020. 267 p.

onderwijs / ouderschap / patriarchaat / armoede / racisme / sociale ongelijkheid / zwart feminisme / zwarte vrouwen

RoSa-ex.nr.: FII a/1325

In Hood Feminism gaat Mikki Kendall in op verschillende thema’s die in wit feminisme onvoldoende aandacht krijgen, of vanuit een te eng en voornamelijk wit perspectief belicht worden. Thema’s zoals armoede, onderwijs, huisvesting en reproductieve rechten worden besproken vanuit de Amerikaanse realiteit als zwarte vrouwelijke auteur. Kendall weet de vinger te leggen op een aantal specifieke problematieken die zwarte vrouwen en vrouwen van kleur ervaren, en  vaak over het hoofd gezien worden door  wit feminisme. Voorbeelden hiervan zijn de vroege seksualisering van meisjeslichamen van kleur, eetstoornissen bij vrouwen van kleur en hoge sterftecijfers bij zwangerschap. Het hele boek is een aanklacht tegen mainstream feminisme dat enkel strijdt voor de eigen belangen: het schudt de lezer met een scherpe pen wakker, legt de pijnpunten bloot en geeft aan hoe het beter kan en vooral moet.

Wit privilege in mainstream feminisme

Kendall argumenteert dat mainstream feminisme vaak strijdpunten centraal stelt die vooral witte (middenklasse) vrouwen ten goede komen. Daardoor worden er niet enkel heel wat vrouwen vergeten, maar worden vrouwen die niet tot deze bevoordeelde groep behoren vaak zelfs rechtstreeks benadeeld. Mainstream feminisme zet zich dus niet in voor alle vrouwen maar voor een selecte groep, voornamelijk witte vrouwen, vaak ten koste van zwarte vrouwen en vrouwen van kleur. Het boek problematiseert wit privilege in de feministische beweging dan ook.

Kendall benoemt wat vele vrouwen aanvoelen: de verwachting dat (de strijd voor) gender(gelijkheid) voor dient te gaan  op andere vormen van discriminatie, zoals bijvoorbeeld op basis van ras of etnisch-culturele achtergrond. Dit houdt geen rekening met de realiteit van zwarte vrouwen en vrouwen van kleur voor wie verschillende vormen van discriminatie en ongelijkheid vaak in elkaar overvloeien. Een dergelijk wit feministisch perspectief gaat er foutief van uit dat iedere vrouw - ongeacht ras of etnisch-culturele achtergrond - gelijkaardige obstakels en uitsluitingen ervaart, en er een “one size fits all” oplossing bestaat voor alle vrouwen. Deze veronderstellingen zorgen ervoor dat heel wat vrouwen zich niet herkennen in, en zich uitgesloten voelen door het mainstream feminisme. Dit geldt voor zwarte vrouwen en vrouwen van kleur, maar eveneens voor andere minderheids- of onderdrukte groepen zoals intersekse personen, trans personen, religieuze minderheidsgroepen of personen wiens gezondheid of lichaam niet past binnen het normatieve plaatje.

De hyperseksualisering jonge meisjeslichamen

Met de hashtag #FastTailedGirls kaart Kendall één van de vele specifieke problemen aan die (jonge) meisjes van kleur ervaren. De hashtag kaart aan dat lichamen van meisjes van kleur vaak gezien en benoemd worden als “snel rijp” (fast tailed). Vaak wordt er verwezen naar normale ontwikkelingen tijdens de puberteit, zoals borst- en heupontwikkeling. Deze sterke focus op zichtbare lichamelijke ontwikkelingen maakt dat de eigenlijke (jonge) leeftijd en emotionele ontwikkeling van deze jonge meisjes naar de achtergrond verdwijnt. Dit fenomeen draagt bij aan de hyperseksualisering van jonge meisjeslichamen. Het creëert sociale druk om zich “respectabel” te gedragen door bijvoorbeeld bepaalde kledij, gedrag of contact met anderen aan te passen of zelfs te vermijden.

Kendall toont aan dat deze toxische manier van denken over jonge meisjeslichamen van kleur leidt tot victim blaming: deze stereotiepe mythe van jonge meisjes van kleur die ”snel rijp” zouden zijn wordt dan ingeroepen als verantwoording, door of voor daders, van seksueel grensoverschrijdend gedrag, waardoor slachtoffers impliciet de schuld van onrecht dat hen wordt aangedaan.

Reproductieve rechtvaardigheid

In het hoofdstuk Reproductive Justice, Eugenetics and Maternal Mortality belicht Kendall hoe mainstream feminisme naar reproductieve rechten kijkt. Ze bespreekt hierin onder meer het belang van lichamelijke autonomie, het recht op keuzevrijheid om al dan niet kinderen te krijgen, en toegang tot anticonceptie, abortus en gezondheidszorg. Kendall legt zorgvuldig uit hoe vrijheid en toegang samenhangen met onder andere racisme, transfobie en discriminatie ten aanzien van mensen met een handicap. Ze bekritiseert de grote focus op abortus in geval van (vermoedens van) fysieke of mentale beperkingen van een baby, maar ook de vragen die vaak gesteld worden rond zwangerschap bij ouders met een handicap. Discriminatie en racisme binnen de gezondheidszorg worden eveneens aangekaart: bijvoorbeeld de voormalige - en in sommige gevallen zeer recente - praktijken van gedwongen sterilisatie en controle op vrouwenlichamen van kleur. Ook de hoge sterftecijfers bij mensen van kleur tijdens de zwangerschap of de bevalling komen aan bod. Kendall koppelt tevens het debat over reproductieve rechten en lichamelijke autonomie aan opvattingen over opvoeding. Ze bekritiseert het stereotiepe beeld van witte ouders als “gekwalificeerde ouder” en dus met recht op keuzevrijheid op vlak van gezinssamenstelling tegenover ouders van kleur die vaak als ‘ongekwalificeerd’ worden gelabeld, waardoor hun reproductieve keuzes meer onderhevig zijn beperkingen of ongepast kritische bevraging. Kendall wijst erop dat wit feminisme onvoldoende aandacht heeft voor deze problematieken, en deze ongelijkheid en kwalijke opvattingen zelfs mee in stand houdt.

Respectability politics: een wederkerend probleem

Doorheen het boek bespreekt Kendall het problematische idee van “respectabiliteit” oftewel “eerbaarheid”, en alle normen die daarbij komen te kijken zoals welke kledij iemand moet dragen, welke job iemand moet opnemen, welke positie iemand moet innemen in de maatschappij. Dit leidt tot een opdeling tussen respectabele en niet-respectabele mensen, waarbij de laatsten minder in aanmerking komen voor “gelijke” rechten, “gelijke” bescherming en “gelijke” kansen. 

Dit fenomeen van respectability politics komt ook naar voren in het deel over  hyperseksualisering van jonge meisjeslichamen van kleur, waarbij meisjes verteld wordt dat zolang ze zich maar respectabel kleden en gedragen, ze veilig zijn: een vorm van victim blaming. Onveilige situaties zijn dan te wijten aan een gebrek aan zogenaamde eerbaarheid. Ook op andere levensdomeinen heeft deze manier van denken een impact: zo worden bepaalde kleding- en haarstijlen van zwarte vrouwen en vrouwen van kleur als minder respectabel beschouwd. Omdat ze niet voldoen aan de mainstream (witte) norm, worden ze vaak als ongepast beschouwd en zelfs verboden in het onderwijs of op de arbeidsmarkt. 

Een ander voorbeeld van respectability politics dat Kendall aankaart is dat sommige (aanvullende) inkomens niet als respectabel of waardig gezien worden. Kendall geeft hierbij aan dat mainstream feminisme te veel focust op de arbeidsrechten voor zogenaamde respectabele jobs, hoog in de arbeidshiërarchie, maar te weinig strijdt voor arbeidsrechten in minder geprivilegieerde echelons of sectoren, zoals zorgende beroepen of sekswerk. Mainstream feminisme slaagt er volgens Kendall niet in om structurele armoede en ongelijkheid te erkennen als reden voor het combineren van verschillende inkomens, waaronder ook inkomens die enkel gedoogd worden of zich op de rand van de illegaliteit bevinden. Kendall pleit voor een focus op de strijd tegen structurele armoede en honger, om ieders basisnoden te vervullen in plaats van individuele keuzes of soms noodzakelijke overlevingsstrategieën te beoordelen.

Van bondgenoodschap naar partnerschap

Haar laatste hoofdstuk wijdt Kendall aan 'Allies, Anger, and Complices' (bondgenoodschap, woede en partners). Daarin legt ze uit hoe wit feminisme vaak bijdraagt aan de discriminatie en ongelijkheid van zwarte vrouwen en vrouwen van kleur, in plaats van deze te bestrijden zoals een intersectioneel feminisme beoogt. Ze bespreekt belangrijke vraagstukken in relatie tot bondgenootschap zoals de machtsverhoudingen, de plaats van privilege, en de notie van white saviorism (het idee van een witte “redder” die zwarte personen en personen van kleur wil helpen of redden als vorm van liefdadigheid, waardoor hun agency miskend wordt en dit om het zelfbeeld van de witte persoon op te krikken). De auteur bepleit een verschuiving van bondgenootschap naar partnerschap, waarbij mensen niet enkel begrip hebben voor je strijd en je van de zijlijn steunen in die strijd (bondgenootschap), maar een meer actieve rol opnemen en een deel van het gewicht dragen in de collectieve strijd voor sociale gelijkheid (partnerschap).

Meer weten?

• Accomplices Not Allies: Abolishing the Ally Industrial Complex (Indingenous Action Media)

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek: 

• Hood Feminism: Notes from the Women That a Movement Forgot / Mikki Kendall, 2020 - RoSa-ex.nr.: FII a/1325

#Boek #Racisme #Wit #Feminisme #Beweging #Activisme #Geschiedenis #Kolonialisme #Intersectionaliteit #RoSaleest