Boekentips antifeminisme en de antigenderbeweging

Elke editie van de Uitgelezen zet een vijftiental, al dan niet nieuwe, boeken uit onze collectie in de kijker. De voorjaarseditie van 2024 staat in het licht van antifeminisme en de antigenderbeweging. Hieronder lees je onze korte besprekingen van een selectie boeken over deze zorgwekkende bewegingen.

Kristina J. Anderson
Modern Misogyny: Anti-Feminism in a Post-Feminist Era
Oxford: Oxford University Press, 2015. 183 p.

Het wordt lezers al snel duidelijk dat er aanhalingstekens geplaatst moeten worden rond “het postfeministische tijdperk” in de titel. Kristina J. Anderson stelt namelijk de basispremisse van postfeminisme in vraag: dat feminisme haar doel bereikt heeft en gendergelijkheid verwezenlijkt is. In helder, soms zelfs grappig proza toont de sociale wetenschapper aan dat dat allerminst het geval is. Ze analyseert de antifeministische overtuiging dat feminisme in die mate is doorgeslagen dat mannen vandaag structureel benadeeld worden. Modern Misogyny onderzoekt de aard, de functie en de implicaties van modern antifeminisme in de Verenigde Staten aan de hand van theorie, onderzoek, popcultuur, politiek en actualiteit.

Andrea Dworkin
Right-Wing Women. The Politics of Domesticated Females.
London: The Women's Press, 1983.  255 p.

In deze klassieker onderzoekt Andrea Dworkin de paradox dat vrouwen zich scharen achter conservatieve ideologieën die hun eigen rechten ondermijnen en dus hun eigen ondergeschiktheid in stand houden. Volgens Dworkin, die schreef in de beginjaren van het presidentschap van Ronald Reagan (1981-1989), bewerkstelligt rechts de loyaliteit van vrouwen door hun angsten uit te buiten. Conservatieve vrouwen, die zich doorgaans wel degelijk bewust zijn van seksisme, maken rationele afwegingen: in ruil voor de belofte van "afdwingbare beperkingen op mannelijke agressie" ontvangen ze een zekere mate van veiligheid, economische zekerheid en respect.

Michaela Köttig, Renate Bitzan & Andrea Pető
Gender and Far Right Politics in Europe
Cham: Palgrave Macmillan, 2017. 386 p.

Dit eerder academische boek legt de link tussen extreem rechts en gender in Europa met voorbeelden uit verschillende Europese landen waaronder Zweden, Finland, Duitsland, Hongarije, Spanje, Frankrijk, Polen, Oostenrijk, en Griekenland. De auteurs analyseren in verschillende korte hoofdstukken gendergerelateerde ideeën binnen extreemrechts zoals ideeën rond mannelijkheid en vrouwelijkheid, heteronormativiteit en seksualiteit. Het boek heeft specifieke aandacht voor het aandeel van vrouwen binnen extreem rechts en de manier waarop zij zich organiseren. In het boek worden tevens de gelijkenissen en verschillen omtrent gender en extreem rechts tussen Europa en de Verenigde Staten van Amerika besproken, alsook strategieën om deze verrechtsing tegen te gaan.

Katrien Jacobs
Radicaal-rechtse seks
Berchem: EPO, 2021. 159 p.

Auteur en onderzoeker Katrien Jacobs dompelt zich -online en undercover- onder in de onderbelichte wereld van nieuw-rechtse mannen in België en Nederland. Ze wil meer te weten komen over hun opvattingen over gender en seks, en stuit al snel op verbale aanslagen op vrouwen, feministen en seksuele minderheidsgroepen, en propaganda tegen seksueel plezier. Wat vertellen deze opvattingen ons over de rol van (anti)gender en (anti)feminisme in radicaal-rechtse kringen? Je komt het te weten in dit boek.

Christine Bard
Un siècle d’antiféminisme
Paris: Fayard, 1999. 481 p.

Dit boek is het voortvloeisel van een conferentie in Angers in de jaren '90 en bundelt studies van een twintigtal specialisten (historici, specialisten in politiek, film of literatuur, sociologen, taalkundigen, enz.) Elk van hen belicht een aspect van de geschiedenis van het antifeminisme in de Franse samenleving, die nauw verbonden is met de geschiedenis van de strijd van vrouwen voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Binnenkort is ook de opvolger Antiféminismes et masculinismes d'hier et d'aujourd'hui beschikbaarin de RoSa-bib.

Julia Bush
Women Against the Vote: Female Suffragism in Britain
Oxford: Oxford University Press, 2007. 340 p.

In Women Against the Vote onderzoekt historica Julia Bush de vrouwen die zich aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) verzetten tegen het vrouwenstemrecht in Groot-Brittannië en geeft inzicht in hun motivaties en strategieën. Volgens Bush werd de spot gedreven met deze vrouwen door voorstanders van het vrouwenstemrecht en werden ze verwaarloosd door historici. De auteur focust zich specifiek op de campagnes van de National League for Opposing Woman Suffrage die ondanks een mannelijk leiderschap overwegend vrouwelijke leden telde. Het eerste deel van het boek groepeert verschillende types vrouwen die deelnamen aan het anti-suffragisme, waaronder vrouwen die het moederschap centraal stelden, schrijfsters en vrouwen die deelnamen aan de imperiale politiek. Het tweede deel belicht de agenda van hun organisaties, de moeilijke relaties tussen de mannelijke en vrouwelijke activisten en de bredere debatten over vrouwelijk burgerschap.

Gabriele Dietze & Julia Roth [Eds.]
Right-Wing Populism and Gender: European Perspectives
Bielefeld: Transcript, 2020. 283 p.

Dit is een sytematische studie naar de raakvlakken tussen rechts populisme en gender. Gender is immers alomtegenwoordig in het discours van radicaal rechts, denk maar aan "etnoseksisme" tegen immigranten. Vanuit verschillende Europese perspectieven onderzoekt deze bundel de manieren waarop gender wordt gebruikt als een meta-taal, strategisch instrument en "affectieve brug" voor het structureren en hiërarchiseren van politieke doelstellingen van de diverse actoren van extreem-rechts.

Mieke Verloo [Ed.]
Varieties of Opposition to Gender Equality in Europe
New York: Routledge, 2018. 237 p.

In tegenstelling tot de overvloed aan studies naar de vooruitgang op het vlak van gendergelijkheid, is de oppositie tegen deze evoluties maar weinig bestudeerd. Toch is dergelijk onderzoek nodig om meer inzicht te krijgen in de dynamieken en strategieën van gendergelijkheid als politiek project. Deze bundeling is de eerste om dit academisch hiaat in te vullen. Mieke Verloo, professor in vergelijkende politiek en ongelijkheidsthema’s aan de Radboud Universiteit in Nederlands, brengt twaalf artikelen over de antigenderbeweging in Europa samen en voorziet een belangrijk framework voor verder onderzoek.

Susan Faludi
Backlash: The Undeclared War Against Women
London: Vintage, 1992. 592 p.

Ruim dertig jaar na uitgave blijft Backlash: The Undeclared War Against Women relevant. Amerikaanse journalist Susan Faludi argumenteert dat (witte middenklasse) vrouwen ook na de eerste en tweede feministische golf in grote getale ongelukkig blijven. Waar sommigen dat aan het falen van feminisme wijten, zegt Faludi dat feminisme net niet ver genoeg is kunnen gaan om daar iets aan te veranderen. Dat koppelt ze aan de backlash op feminisme uit conservatieve hoeken, die in feminisme een bedreiging zien voor onder andere mannen en ‘traditionele familiewaarden’ en het daarom een halt toe roepen. In 498 pagina’s duikt Faludi in deze antifeministische backlash op vlak van reproductieve rechten, mannelijkheid, vrouwen in politiek, en nog veel meer.

Emily K. Carian, Alex DiBranco & Chelsea Ebin [Eds.]
Male Supremacism in the United States: From Patriarchal Traditionalism to Misogynist Incels and the Alt-Right
London: Routledge, 2022. 259 p.

Dit boek gaat in op de suprematie van mannen in de Verenigde Staten. In het eerste hoofdstuk (‘foundations’) analyseren de auteurs de basisideeën die ten grondslag liggen van mannelijke suprematie (het systeem dat cis mannen disproportioneel priviligeert en tegelijkertijd (zowel trans als cis) vrouwen, trans mannen en non binaire personen onderschikt). Vervolgens wordt er ingegaan op verschillende hedendaagse uitingen van mannelijke suprematie in de Verenigde Staten van Amerika: de manosfeer, Men’s Rights Activists (MRA), Incels, Proud Boys, enzovoort. Ze leggen daarbij ook de link tussen mannelijke suprematie en de rekrutering en organisatie van extreemrechts.

Nikki van der Gaag, Amir Massoumian & Dan Nightingale
Patriarchy in Practice: Ethnographies of Everyday Masculinities
London: Bloomsbury Academic, 2023. 268 p.

Patriarchy in practice is een collectie van bijdragen rond mannelijkheid in verschillende contexten waaronder online platforms en landen zoals het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, India, en Indonesië. Dit bovendien binnen verschillende groepen zoals dragartiesten, gamers en incels. In het boek bespreekt men zowel patriarchale vormen van mannelijkheid als alternatieve vormen van mannelijkheid die gestoeld zijn op gendergelijkheid en feminisme. Het eerste deel van het boek getiteld ‘backlash: from margins to mainstream’ zoomt aan de hand van voorbeelden in op weerstand ten aanzien van feminisme en hoe antifeminisme gepopulariseerd werd. De twee volgende delen gaan meer in op normatieve en alternatieve vormen van mannelijkheid en de link met lichaam en geest.

Siân Norris
Bodies Under Siege: How the Far-Right Attack on Reproductive Rights Went Global
London: Verso, 2023. 290 p.

Worden aanvallen op reproductieve rechten ingezet door radicaal-rechts om een opening te maken voor fascistische politiek in Europa? Als je het aan journalist Siân Norris vraagt, wel. Norris gaat undercover en ontdekt de (financiële) link tussen Amerikaanse en Europese radicaal-rechtse en fascistische organisaties. In Bodies Under Siege gaat ze dieper in op deze link, en werpt ze een licht op de duistere kant van internationale online antifeministische gemeenschappen. Van omvolkingscomplotten tot anti-abortusstandpunten: Norris beschrijft hoe deze allianties de politiek in Europa (kunnen) beïnvloeden en welke bedreiging dit vormt voor de autonomie en reproductieve rechten van vrouwen.

Leigh A. Payne, Julia Zulver & Simón Escoffier
The Right Against Rights in Latin America
Oxford: Oxford University Press, 2023. 285 p.

The Right against Rights in Latin America bundelt twaalf bijdragen die de diversiteit aan hedendaagse (extreem)rechtse politieke bewegingen op het continent in kaart brengen. Deze zogenaamde ‘anti-rechten groepen’ wonnen de laatste jaren in Latijns-Amerika aan kracht en brachten politici als de Braziliaanse president Bolsonaro aan de macht. De individuele bijdragen bieden een overzicht van de pogingen van deze groepen om recente overwinningen van sociale bewegingen te blokkeren of terug te draaien, specifiek inzake racisme, inheemse -en milieurechten, LHBT+-rechten, reproductieve rechten en gendergelijkheid. Speciale aandacht wordt besteed aan de groeiende rol die evangelische en andere conservatieve religieuze bewegingen spelen in het beïnvloeden van politici in de regio.

Eviane Leidig
The Women of the Far Right: Social Media Influencers and Online Radicalization
Columbia University Press, 2023. 276 p.

Bij anti-feminisme denken veel mensen nog aan mannen. Dit boek neemt de vrouwen van de alt-right onder de loep: de social media influencers, trad wives en consoorten die traditionele vrouwelijkheid gebruiken om feminisme te bestrijden. Leidig toont aan hoe influencers hun kanalen en het internet gebruiken om radicaal-rechts gedachtegoed in een fluwelen jasje te verkopen. De auteur neemt deze vrouwen ernstig zonder hen op hun woord te geloven.

Meer weten?

• RoSa thema: Antigenderbeweging
• Uitgelezen Lente/Zomer 2024: Antifeminisme en de antigenderbeweging
• RoSa schrijft: Interview David Paternotte
• RoSa leest: Boekentips antifeminisme en de antigenderbeweging
• RoSa leest: F-Bomb: Dispatches From the War on Feminism - Lauren McKeon
• RoSa leest: Anti-Gender Campaigns in Europe - Roman Kuhar & David Paternotte [Eds.]
• RoSa kijkt: Contrapoints over transfobie en ‘gender kritisch’ feminisme
• RoSa luistert: Podcast Culturele Bagage van De Volkskrant over tradwives

#RoSaleest #Uitgelezen #Lente #Zomer #2024 #Antifeminisme #Antigenderbeweging #Backlash #Feminisme