hier komen promoties & acties

Ds

DS Vandaag podcast over Roe v. Wade

In de categorie RoSa luistert bespreken we interessante podcasts over gender en/of feminisme die ons opvallen, die we warm aanraden of die we kritisch onder de loep nemen. Deze keer luisterden we naar een aflevering van DS Vandaag, de dagelijkse podcast van De Standaard waarin Alexander Lippeveld in gesprek gaat met experts over een actueel thema. In de aflevering van 9 mei werd Steven Foer, de Amerika-kenner van De Standaard, uitgenodigd om meer duiding te geven bij het Roe v. Wade arrest, dat het recht op abortus vrijwaart in de Verenigde Staten sinds 1973, en dat vandaag onder vuur ligt.

De aflevering opent met een vrouwenstem die door een micro schreeuwt: “How dare they? How dare they tell a woman what she can do and cannot do with her own body?” Later in de podcast wordt duidelijk dat het Kamala Harris betreft, de vice-president van de Verenigde Staten en tevens een vurig verdediger van het historische Roe v. Wade arrest, waarover vandaag veel opschudding bestaat. Wat dat arrest precies betekent en waarom het vandaag weer ter discussie wordt gesteld, legt De Foer in deze podcastaflevering haarfijn uit.

Lippeveld geeft het zelf ook toe: Roe v. Wade is het enige Amerikaanse arrest dat hij kent en dat zal voor nog meer mensen buiten de VS gelden, net als voor het merendeel van de Amerikanen. Het arrest besloot dat staten zich niet mogen mengen in bepaalde persoonlijke en familiale kwesties zoals met wie je trouwt, hoe je je kinderen opvoedt, maar ook: of je al dan niet een zwangerschap mag afbreken, en zo ja, binnen welk termijn tijdens de zwangerschap. De Foer beschrijft de invoering van Roe v. Wade in 1973 als “een donderslag bij heldere hemel, althans vanuit conservatieve kant bekeken”. Niet alleen was het arrest bijzonder progressief, het was ook erg onverwacht.

Met Roe v. Wade gaat het recht op abortus van kracht in de VS, een conservatief en katholiek land, nog lang voor er in pakweg Europa nog maar sprake van was.

Ter referentie: in België wordt abortus sinds 1990 toegestaan als gedoogd misdrijf, en nog maar sinds 2018 officieel gedecriminaliseerd en gegarandeerd als recht.

Dat de VS abortus niet alleen toestaat onder bepaalde voorwaarden, maar dit recht bovendien ruim invullen, betekende destijds een fundamentele verandering. De toegestane termijn voor abortus werd bepaald tot op het moment dat de foetus levensvatbaar is. Vandaag wordt die termijn geschat op 24 weken (wat om die reden ook de toegestane termijn is in pakweg Nederland), maar destijds legde men de grens op 30 weken. Het besluit was dus niet alleen zijn tijd ver vooruit, maar ook veel progressiever dan alle andere, en zelfs alle hedendaagse wetgeving in Europa. 

Waarover gaat de commotie van vandaag? Uit een gelekt document blijkt dat het Amerikaanse hooggerechtshof het historische arrest, dat al 49 jaar het recht op abortus garandeert, wil afschaffen. De Foer legt uit dat het over een ontwerptekst gaat waarover pas in juni effectief beslist wordt. Daarom zetten vrouwenbewegingen en tal van andere actoren die dit recht verdedigen nu alles op alles om opperrechters van gedachten te doen veranderen.

In de podcast gaat De Foer kort in op de geschiedenis van de felle polarisering tussen progressief en conservatief Amerika vandaag en op de ideologische verschuiving naar rechts van het Amerikaanse hooggerechtshof nadat Donald Trump drie nieuwe rechters aanstelde tijdens zijn presidentschap. Ook legt hij uit wat zogenaamde triggerwetten zijn. Dertien staten hebben zo’n triggerwet klaarstaan, wat betekent dat er automatisch en per direct een nieuwe - en bijzonder restrictieve - abortuswetgeving van kracht gaat zodra de beslissing genomen wordt. Zeker het beluisteren waard voor wie meer wil weten over de mogelijke gevolgen van een afschaffing van Roe v. Wade, van abortustoerisme naar hogere sterftecijfers wegens onveilige abortussen; over mogelijke pistes om het recht op abortus structureel te verankeren en andere uitwegen voor vrouwen die ongewenst zwanger zijn (zoals een abortuspil die bij ons niet bestaat maar relatief veilig blijkt); over de impact van de commotie op het kiesgedrag van Amerikanen; evenals over de reactie van vrouwenbewegingen.

Toch ook een kleine kritische noot. Dat het recht op abortus fundamenteel gaat over zelfbeschikking, wordt in de podcast expliciet erkend en aangekaart. Maar de kritiek op ‘het feminisme’ - herleidt de ideologische diverse beweging tot één monolithisch blok. Feministen zouden er volgens hem - vanuit strategisch perspectief? - goed aan doen om te onderhandelen over de toegestane termijn, en een restrictiever termijn van bijvoorbeeld veertien weken “die naar onze Europese normen erg ruiterlijk is” te overwegen. Nochtans wijst hij er zelf op dat de afschaffing van Roe v. Wade samenhangt met een bredere, conservatieve aanval op rechten van vrouwen en holebi’s. Dat “de Handmaid’s Tale niet meer ver weg is” zoals De Foer half lachend opmerkt, is voor heel wat vrouwen, non-binaire en trans personen dan ook een beangstigende realiteit. Dat feministen niet willen onderhandelen over hun rechten, over hun lichamen, met actoren die vrouwen liever terug aan de haard zien, moet dan ook binnen die ruime politieke context worden gezien.

In de pers:

Meer weten?

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

#Podcast #Abortus #VerenigdeStaten #VS #Amerika #RoevWade #Zelfbeschikking #Vrijheid #Vrouwenrechten #ReproductieveRechten #RoSaluistert