hier komen promoties & acties

29.10 | Abortusrechten onder druk

RoSa vzw licht elke twee weken een specifiek gendergerelateerd thema uit of bespreekt de genderdimensie van een actueel thema. Deze week zoomen we in op een aantal landen waar het recht op abortus feller onder druk is komen te staan.

Gepubliceerd op 29/10/2020

Nieuwe Banner

Bron foto: Andrej Lišakov op Unsplash

Abortus in Polen: in strijd met de grondwet?

Polen heeft een van de strengste abortuswetgevingen in Europa: abortus is er enkel toegestaan in geval van incest of verkrachting, wanneer de zwangere vrouw in levensgevaar verkeert of wanneer de foetus ernstig misvormd is. De conservatieve partij Partij voor Gerechtigheid en Recht (PiS), gesteund door de Poolse katholieke kerk, wil dit recht verder inperken. In 2016 wordt een wetsvoorstel dat een totaalverbod op abortus zou betekenen nog na massaal protest van de baan geschoven, maar nadat PiS in oktober 2019 de verkiezingen wint, neemt de kans op verstrenging van de wet opnieuw toe.

Op 22 oktober 2020 halen tegenstanders van abortus een slag thuis: het Poolse Constitutionele Hof oordeelt dat een zwangerschap niet langer mag worden afgebroken bij ernstige afwijkingen aan de foetus. Opperrechter Julia Przyłębska verklaart immers dat de bestaande wetgeving “onverenigbaar” is met de grondwet. Als gevolg van de uitspraak zou abortus alleen toegestaan zijn in het geval van verkrachting, incest of een bedreiging voor de gezondheid en het leven van de moeder.

Vorig jaar werden in Poolse ziekenhuizen zo’n 1.100 abortussen uitgevoerd. In 97 procent van de gevallen gebeurde dat op grond van de bepaling die nu als ongrondwettelijk wordt bestempeld, namelijk wanneer de foetus ernstige afwijkingen vertoont, meldt Knack op 25 oktober. Volgens de Britse krant The Guardian zouden er elk jaar tot 200.000 procedures illegaal of in het buitenland worden uitgevoerd. Esther Major, senior onderzoeksadviseur bij Amnesty International, zegt op 23 oktober tegen VICE dat het verbod het aantal illegale abortussen zal verhogen door deze beslissing, en dus niet tot minder abortussen zal leiden.

VRT NWS meldt op 24 oktober dat de beslissing van het Constitutionele Hof niet meer valt tegen te houden. De nieuwe abortuswet gaat van kracht zodra die in de komende dagen of weken officieel wordt gepubliceerd. De Poolse president Andrzej Duda, die evenzeer tot de conservatieve PiS-partij behoort, heeft alvast verklaard dat elk kind het recht heeft om te leven en dat hij het wetsontwerp zal ondertekenen.

Sinds de bekendmakingen wordt er dagelijks geprotesteerd, ondanks de coronaregels die samenkomsten verbieden. Afgelopen vrijdag kwamen 12.000 betogers samen in de hoofdstad Warschau, voor het huis van PiS-partijvoorzitter Jaroslaw Kaczynski. De ordetroepen slaan daarbij hard terug en er worden meer dan 100 demonstranten gearresteerd, schrijft De Standaard op 23 oktober. Deze week blijven de acties aanhouden; beelden van de protesten op 26 oktober kan je hier bekijken. Omdat activisten de katholieke kerk zien als een van de aanjagers van het besluit, wordt er onder meer in de steden Lódź en Poznań gemanifesteerd in kerken.

Op 27 oktober maken woordvoerders van de Poolse vrouwenstaking hun eisen bekend tijdens een persconferentie. Ze willen onder meer dat de huidige regering aftreedt, meldt oko.press. Internationale organisaties die zich inzetten voor het recht op abortus hebben al laten weten dat zij abortuspillen willen leveren aan Poolse vrouwen die in het tweede trimester van hun zwangerschap zijn.

Ook elders in Europa staat het recht op abortus onder druk

Niet alleen in Polen staat het recht op abortus onder druk. Nu de coronacrisis in veel landen grote impact heeft op de zorgverlening, kunnen sommige ziekenhuizen enkel essentiële ingrepen uitvoeren. VICE meldt dat openbare ziekenhuizen in Roemenië sinds het begin van de pandemie de meeste abortussen als “niet-essentiële” procedures beschouwen. Centrul Filia, een ngo die voor gendergelijkheid strijdt, nam in april met 112 Roemeense ziekenhuizen contact op en onthulde dat daarvan slechts 12 bereid waren om abortussen uit te voeren. Al voor de pandemie weigerden een vijftigtal Roemeense ziekenhuizen om abortus uit te voeren omwille van religieuze overtuiging. Vrouwen getuigen van mensonterende behandeling en hoge kosten wanneer ze de procedure laten uitvoeren.

Ook in Italië is abortus in principe legaal, maar kan zwangerschapsafbreking op weerstand botsen. 69 procent van de gekwalificeerde artsen weigert abortus uit te voeren op grond van gewetensbezwaar. In sommige streken loopt dat getal op, waardoor toegang tot abortus er beperkt is. De Standaard meldt op 24 oktober dat een groep Italiaanse vrouwen naar de rechter stapt, nadat zij ontdekten dat honderden geaborteerde foetussen op een kerkhof terecht zijn gekomen, voorzien van kruisen met de namen van de vrouwen die hun zwangerschap hebben afgebroken. De vrouwen vermoeden dat katholieke organisaties de begraafplaats zonder hun medeweten en toestemming aangelegd hebben, om hun anti­-abortusagenda kracht bij te zetten.

In een interview met de Nederlandse krant Trouw spreekt de Nederlands arts Rebecca Gomperts over de tegenstand die haar werk momenteel in Europa ondervindt. Vorige maand werd Gomperts nog door Time Magazine uitgeroepen tot een van de invloedrijkste mensen ter wereld, omdat ze al decennialang met de abortusboot van Women on Waves de mogelijkheid tot veilige abortus biedt. “De andere stichting die ik heb opgericht, Women on Web, die vrouwen met een pil helpt zelf een abortus uit te voeren, wordt door veel landen gecensureerd. Momenteel voeren we een rechtszaak tegen de Spaanse regering. Censuur is heel gevaarlijk, want iederéén zit online en je hebt geen idee wat je níet te zien krijgt. Ook Instagram en Facebook censureerden ons, al is nooit opgehelderd waarom,” zegt Gomperts. Hoewel er in veel landen een conservatieve wind waait, denkt Gomperts dat de opmars van de abortuspil niet meer te stoppen is, wat regeringen of artsen ook willen.

Ook in België is het recht op abortus een politiek twistpunt. Nadat het hangende wetsvoorstel rond abortus morele paniek veroorzaakte in de Kamer en de formatiegesprekken in juli blokkeerde, blijft de voorgestelde wetswijziging ook nu taboe in het federaal regeerakkoord. Daarover lees je meer in onze vorige Pers:pectief.

Trump zet vlak voor verkiezingen anti-abortusagenda kracht bij

In de eindsprint naar de presidentsverkiezingen in de VS zet de regering van Donald Trump haar anti-abortusagenda kracht bij. Op 22 oktober lanceren de Verenigde Staten de “Geneva Consensus Declaration”. De verklaring roept op om de rechten en gezondheid van vrouwen te bevorderen – maar het recht op abortus hoort daar volgens de ondertekenaars niet bij. Op deze manier wil de Amerikaanse president de banden verstevigen met conservatieve regeringen, nu de relatie met traditionele bondgenoten bekoeld is.

Onder meer Brazilië, Egypte, Hongarije, Indonesië, Oeganda en Saoedi-Arabië ondertekenen de verklaring. Polen, Hongarije en Wit-Rusland zijn de enige Europese landen die zich aansluiten. Volgens de Women, Peace and Security Index van Georgetown University behoort de meerderheid van de dertig ondertekenaars tot de twintig landen die het slechts scoren op het vlak van vrouwenrechten. In de verklaring stellen de ondertekenaars dat zij “herbevestigen dat er geen internationaal recht op abortus bestaat, noch enige internationale verplichting voor staten om abortus te financieren of te vergemakkelijken,” bericht The Guardian op 22 oktober.

Daarnaast is Trump erin geslaagd om de conservatieve Amy Coney Barrett te laten benoemen als negende lid van het Amerikaanse Hooggerechtshof. Ze volgt daarmee de progressieve rechter Ruth Bader Ginsburg op, die zich sterk maakte voor vrouwenrechten en op 18 september overleed. Trump noemde Coney Barrett, een vrome katholiek, “een briljante juridische geest” die de “Godgegeven rechten en vrijheden” zal verdedigen. Dat Trump in de laatste weken van zijn presidentstermijn een nieuwe rechter aan het Hooggerechtshof benoemt, wordt door zijn tegenstanders fel bekritiseerd. Vele Democraten herinneren eraan dat de Republikeinen in 2016 voorkwamen dat president Barack Obama een nieuwe rechter aanstelde, precies omdat het een verkiezingsjaar was. De keuze voor een nieuwe kandidaat werd toen opgeschort naar het volgende presidentstermijn.

Toch werd Amy Coney Barrett op 26 oktober, twee weken voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen, door de Senaat goedgekeurd als de 115de rechter in de geschiedenis van het Hooggerechtshof. Daarmee is ze pas de vijfde vrouwelijke rechter in het 23-jarige bestaan van de rechtbank. Rechters van het Hooggerechtshof worden voor het leven aangesteld en beslissen over gevoelige kwesties, waaronder het recht op abortus. Coney Barrett staat bekend als felle tegenstander van abortus en haar aanstelling leidt ertoe dat het hoogste hof van de VS voor de komende decennia zes conservatieve rechters telt, tegenover drie progressieve. Abortusactivisten vrezen dat het mijlpaalarrest Roe v. Wave dat abortus in 1973 legaliseerde, herroepen kan worden.

In de pers:

Meer lezen?

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

#Pers:pectief #Abortus #ReproductieveRechten #Politiek #Zelfbeschikking #Autonomie #BaasOverEigenBuik #RoSaschrijft