04.12 | Geweld tegen vrouwen in Europa

Gepubliceerd op 04/12/2025

Opvallend veel artikels van de afgelopen weken gingen over geweld ten aanzien van vrouwen. Een bloemlezing: in Mexico wordt 80% à 90% van de vrouwen die regelmatig met de metro reist, slachtoffer van seksuele intimidatie; in Australië wordt een 31-jarige vrouw vermoord door haar partner; in het Verenigd Koninkrijk wordt een man veroordeeld voor het vermoorden van twee vrouwen en het verkrachten van een derde; Frankrijk ziet het aantal vrouwenmoorden toenemen met 11% tegenover 2023; in Italië wordt om de drie dagen een vrouw vermoord, meestal door haar mannelijke (ex-)partner; in België komen tientallen meldingen binnen van grensoverschrijdend gedrag door een gynaecoloog, wordt in Antwerpen een vrouw vermoord door haar partner en ziet de provincie Limburg het aantal meldingen van intrafamiliaal geweld sterk stijgen.

Gendergerelateerd geweld is een globale bedreiging voor de gezondheid van meisjes en vrouwen

Anno 2025 is geweld tegen vrouwen nog steeds een gigantisch probleem in Europa. Dat bevestigt een nieuw rapport van de World Health Organization (WHO) dat de aanpak van geweld tegen meisjes en vrouwen in 53 Europese landen onderzocht. Het onderzoek wijst uit dat ongeveer één op de drie vrouwen in Europa ooit te maken krijgt met geweld. Om het concreet te maken: dat zijn 123 miljoen vrouwen die ooit slachtoffer worden van geweld, wat het equivalent is van de volledige populatie van Duitsland, Griekenland, Hongarije, Ierland, Portugal en Zweden samen.

Deze cijfers zijn de afgelopen jaren amper gedaald. Volgens de WHO kan dat enerzijds komen omdat het geweld amper is afgenomen, maar ook omdat er anderzijds een groter bewustzijn is gecreëerd en steeds meer slachtoffers zich uitspreken over het geweld dat ze hebben ervaren. Bovendien zijn deze cijfers vermoedelijk een onderschatting. Door sociale normen, stigmatisering, schaamte en angst voor de gevolgen van aangifte, spreekt slechts een klein deel van de slachtoffers zich uit. Deze onderrapportering geldt zeker voor vrouwen die zich op het snijpunt van verschillende discriminatiegronden bevinden. Zij worden enerzijds disproportioneel vaker getroffen door geweld, en anderzijds ervaren ze meer barrières om gendergerelateerd geweld aan te geven.

Protest

Het vele gendergerelateerd geweld laat burgers niet koud. Op verschillende plaatsen kwamen afgelopen weken heel wat mensen op straat om beleidsmakers op te roepen tot actie. In Zuid-Afrika lagen activisten vijftien minuten op straat als protest voor de vijftien doden die er dagelijks vallen ten gevolge van gendergerelateerd geweld. In Frankrijk trokken tienduizenden mensen de straat op om een wet tegen gendergerelateerd geweld te eisen. In Letland demonstreerden burgers tegen de terugtrekking uit het verdrag van Istanbul dat vrouwen moet beschermen tegen (intrafamiliaal) geweld. Ook in België werd geprotesteerd. Op 23 november 2025 wandelden zo’n 3.000 mensen mee in de mars tegen geweld op vrouwen in Brussel. Ze eisten onder andere dat de strijd tegen gendergerelateerd geweld een nationale prioriteit moet blijven, eentje die op alle beleidsniveaus in België en intersectioneel gevoerd moet worden.

Falend beleid

Al deze demonstraties kaarten een falend beleid aan. Uit het WHO onderzoek blijkt dat 87% van de onderzochte Europese landen een multisectorale aanpak heeft voor seksueel geweld en partnergeweld, maar dat minder dan de helft van deze landen deze aanpak ook effectief integreert in gezondheidsbeleid of in klinische richtlijnen voor gezondheidswerkers. Dat is nochtans cruciaal in de ondersteuning van slachtoffers. Gezondheidswerkers zijn namelijk doorgaans de eerste – en heel vaak ook de enige – professionele hulpverleners met wie slachtoffers in contact komen. Wanneer een gezondheidswerker niet in staat is om adequaat te reageren, kan dat een negatieve impact hebben op de mentale gezondheid van een slachtoffer, het herstelproces van een slachtoffer vertragen en ervoor zorgen dat een slachtoffer minder geneigd is om in de toekomst een beroep te doen op professionele hulpverleners.

Slechts 11% van de onderzochte landen heeft een beleid dat helemaal in lijn ligt met WHO-richtlijnen. Zo beschikken slechts 20 van de 53 landen over een zorgaanbod na verkrachting dat volledig in lijn ligt met de WHO-richtlijnen en heeft een gezondheidswerker in 32% van de onderzochte landen een verplichting om seksueel geweld altijd te melden aan de politie. Deze plicht ondermijnt volgens het WHO de autonomie van een slachtoffer en de vertrouwensrelatie met de hulpverlener, en kan er bovendien voor zorgen dat een slachtoffer geen hulp zoekt bij een hulpverlener wanneer die geen aangifte bij de politie wil doen. Daarnaast is toestemming in heel wat landen geen onderdeel van de wettelijke definitie van verkrachting. Dat impliceert dat er juridisch gezien enkel sprake kan zijn van verkrachting wanneer iemand ook slachtoffer werd van bijvoorbeeld geweld of dwang, wat in heel wat verkrachtingszaken niet het geval is.

Lichtpuntjes

Het is duidelijk dat er nog veel werk aan de winkel is. Gelukkig schieten beleidsmakers hier en daar in actie om gendergerelateerd geweld aan te pakken. Zo gaat het openbaar ministerie in het Verenigd Koninkrijk zijn medewerkers opleiden om verschillende vormen van gendergerelateerd geweld beter te kunnen opsporen, wordt in Italië femicide voortaan erkend als apart misdrijf waarvoor een pleger een levenslange gevangenisstraf kan krijgen en wordt in Spanje een aparte rechtbank opgericht om zaken van geweld tegen vrouwen beter te kunnen behandelen. Ook in België wordt gendergerelateerd geweld bestreden, onder andere via het in voege treden van de feminicidewet, die in 2023 werd goedgekeurd. Door deze wet gaat vanaf december 2025 een wetenschappelijk comité van start dat concrete gevallen van femicide zal bestuderen en worden cijfers rond femicide officieel bijgehouden door de overheid, die er jaarlijks een rapport over zal publiceren.

In de pers:

• Tientallen extra meldingen over gynaecoloog uit Tienen, meldpunt opent tweede telefoonlijn: "Nooit eerder meegemaakt" (VRT NWS, 28/11/2025)

• Franse ambtenaar ‘drogeerde’ 200 sollicitantes met vochtafdrijvende middelen: “Dit gaat om macht over vrouwen” (De Standaard+, 27/11/2025)

• Hoe geweld tegen vrouwen 'gewoon wordt': 7 op de 10 meisjes beschouwen mannelijk geweld als normaal (VRT NWS, 25/11/2025)

• Labor pledges action as survey reveals how many young NSW men admit to sexually harassing women | New South Wales (The Guardian, 23/11/2025)

• Fransen op straat tegen geweld tegen vrouwen: ‘Het is 2025. Is het normaal dat we nog steeds onze doden tellen?’ (De Morgen, 23/11/2025)

• South Africa declares gender-based violence a national disaster amid G20 protests (The Guardian, 22/11/2025)

• Als in Mexico een vrouw wordt vermist, halen de autoriteiten vaak de schouders op (NRC, 10/11/2025)

• Letland wil zich als eerste EU-land terugtrekken uit verdrag dat vrouwen moet beschermen tegen geweld (NRC, 31/102/2025)

Meer weten?

• RoSa thema: Gendergerelateerd geweld

• RoSa thema: Partnergeweld

• RoSa thema: Femicide

• Pers:pectief 11/09/2025: Het debat over de (on)veiligheid van vrouwen in de publieke ruimte

• Pers:pectief 07/11/2024: (Seksueel) parntergeweld

• Pers:pectief 15/06/2023: Seksuele toestemming

• Pers:pectief 16/03/2023: Femicide

• Pers:pectief 19/01/2023: Jaaroverzicht 2022, deel I: Hervorming in seksueel strafrecht

Aanraders uit de RoSa-bibliotheek:

• The War Against Women / Rita Segato, 2025

• Dynamics Of Sexual Consent: Sex, Rape And The Grey Area In-between / Lena Gunnarsson, 2025

• Voorbij de verbijstering: over gender en geweld / Renée Römkens e.a., 2023

• The Force Of Witness: Contra Feminicide / Rosa-Linda Fregoso, 2023

• Domestic Violence Against Men And Boys: Experiences Of Male Victims Of Intimate Partner Violence / Elizabeth A. Bates & Julie C. Tayler, 2023

• Als liefde overleven wordt: de vele gezichten van partnergeweld / Triene-Mie Le Compte & Anne Groenen, 2020

Bron afbeelding: Barbara Zandoval op unsplash

#RoSaschrijft #Nieuwsbrief #Pers:pectief #Gendergerelateerdgeweld #Beleid