09.01 | Dit was 2024 bij RoSa
Het RoSa-team genoot collectief van een week vakantie en start dit nieuwe jaar hoopvol, met opgeladen batterijen en veel goesting om er weer in te vliegen. Naar goede gewoonte blikken we in januari nog even terug op het voorbije jaar. In deze eerste Pers:pectief van 2025 zetten we met trots het werk in de kijker dat onze organisatie het afgelopen jaar leverde om gelijke kansen in Vlaanderen te bevorderen.
Gepubliceerd op 09/01/2025
Wie hebben we het afgelopen jaar bereikt en welke thema’s waren voor ons prioriteit? Wat bewoog er in de bibliotheek? Welke samenwerkingen en verwezenlijkingen tekenden 2024? We doen het graag uit de doeken aan de hand van enkele cijfers en hoogtepunten die er voor ons uitsprongen. In onze volgende nieuwsbrief, die wordt verstuurd op 23 januari, mag je je opnieuw verwachten aan diepgaande analyse en blikken we graag terug op een aantal prominente of juist onderbelichte thema’s die 2024 markeerden.
Team
Een grote missie, een beperkt team met slechts enkele inhoudelijke medewerkers. Allemaal gedreven en gepassioneerd aan het werk voor een maatschappij waarin iedereen gelijke kansen krijgt. 2024 was ook voor ons team een bewogen jaar. Begin vorig jaar namen we afscheid van Helena, een ervaren topspeler inzake vormingen, trajecten en redactie. Gelukkig kwam sterkhouder Zoë enkele maanden later het RoSa-team duurzaam versterken. Zoë draait al langer mee als projectmedewerker en is sinds september 2024 vast in dienst binnen het vormingsteam. Met veel ambitie en passie zal Zoë zich de komende tijd onder meer ontfermen over de thema’s sport en grensoverschrijdend gedrag.
Nog een geschenk uit de hemel in 2024 was Britt, die we voor enkele maanden in ons team mochten verwelkomen. Zij begon als stagestudent en bleef vervolgens nog enkele maanden meedraaien als jobstudent om het politiek project dat RoSa coördineerde mee in goede banen te leiden. Daarover later meer. Ook onze bibliotheek werd gesterkt door drie geweldige jobstudenten. Mirre en Kimberley hielpen ons afgelopen zomer om de langverwachte reorganisatie van de RoSa-bib voor te bereiden. Mirre blijft ook vandaag nog als jobstudent het reilen en zeilen van de bibliotheek ondersteunen. Onze jobstudent Oumaima is dan weer het vriendelijke gezicht aan onze balie, die je graag op weg helpt in de bib. Vanaf 2025 zal Oumaima ook achter de schermen voor onze website schrijven.
In het najaar mochten we onze nieuwe teamgenoot Marine verwelkomen. Marine zal zich over de publiekswerking van RoSa ontfermen en leven in de brouwerij brengen. Verwacht je dus al maar aan tal van nieuwe en interessante activiteiten in onze bibliotheek in hartje Brussel. Hou onze agenda voor 2025 in de gaten om op de hoogte te blijven.
Bibliotheek en publiekswerking
De bibliotheek van RoSa is een plek waar iedereen die geïnteresseerd is in gender en feminisme al 45 jaar lang terecht kan voor informatie, inspiratie en documentatie. De bibliotheekcollectie wordt voortdurend aangevuld met nieuwe aanwinsten.
Boeken
In 2024 kochten we 379 nieuwe boeken aan rond uiteenlopende thema’s zoals antigenderbewegingen, seksuele en reproductieve gezondheid en transgender personen. Dat brengt het totaal van onze collectie op 16.830 permanent beschikbare boeken. Je ontdekt alle publicaties in onze catalogus. Hulp nodig bij je opzoekwerk? Bekijk onze tips.
In totaal werden er in 2024 652 boeken uitgeleend. De top vijf van meest uitgeleende boeken voor 2024 ziet eruit als volgt:
Ook de RoSa-medewerkers zijn fervente boekenwurmen die zich graag laven aan de rijke collectie van de RoSa bib. Een aantal collega’s delen hun favoriete boeken uit 2024:
Bezoekers en leden
Vorig jaar mocht onze bibliotheek maar liefst 1346 bezoekers verwelkomen. 13 groepen kwamen langs voor een georganiseerd en begeleid bezoek, waaronder studenten van de opleiding Gender en Diversiteit, de opleiding Sociaal Werk en de NGO Urban Foxes. Heel wat bezoekers werden voor het eerst lid van onze bibliotheek. Dat kan voor slechts één euro per jaar. Lees meer over hoe je lid wordt en boeken kan uitlenen bij RoSa.
Reorganisatie: een werk van lange adem
In juli sloot de RoSa-bibliotheek voor vier weken haar deuren voor de eerste fase van de broodnodige reorganisatie van de leeszaal. Na het uittekenen van een nieuwe structuur van de bibliotheek, werden meer dan 14.000 boeken ingedeeld in ongeveer 150 nieuwe thematische categorieën. Nu het einde van de reorganisatie na een half jaar in zicht is, kan je de bibliotheek thematisch en intuïtiever doorzoeken. Zo vind je in de leeszaal aparte categorieën voor thema’s als lichamelijke gezondheid, sekswerk, natuur en ecologie, onbetaalde zorgarbeid, queer ouderschap, menopauze, handicap, antifeminisme, enzovoort.
Publiekswerking
RoSa’s leesclub
Terwijl het bibteam naarstig het huzarenwerk van de reorganisatie voorbereidde, organiseerden andere collega’s vol enthousiasme nieuwe sessies van de RoSa leesclub. In 2024 lazen we:
Tijdens de laatste sessie van 2024, over het boek Minderman, hadden we feministisch filosoof Wouter Van Hooydonk (UAntwerpen) te gast. Hij liet zijn licht schijnen op vragen zoals: wat hebben teelballen en testosteron te maken met mannelijkheid? Wat betekent het om man te zijn? Wat maakt iemand 'man'? En waar komen uitdrukken zoals ‘een vrouw met ballen’ of ‘leren je mannetje staan’ vandaan?
Geprikkeld om mee te lezen en mee te praten? Ontdek de planning voor het leesjaar 2025.
Met de leesclub wil RoSa haar bibliotheek openstellen voor een breed publiek en prikkelen om meer te lezen en meer te leren over gender en feminisme. Iedereen is welkom en voorkennis is niet vereist. We houden de gesprekken bewust laagdrempelig. De bedoeling is om van gedachten te wisselen over feministische thema’s, en om aan de hand van boeken te reflecteren op onze eigen ideeën en vragen over deze thema’s.
Onze volgende sessie gaat door op zaterdag 25 januari, van 11u tot 13u, en zal gaan over het boek Handicap: een bevrijding van Anaïs Van Ertvelde. De sessie wordt begeleid door artiest, auteur en onderzoeker Josefien Cornette (die/zij). Josefien heeft een multidisciplinaire praktijk met een achtergrond in kunstgeschiedenis, feminisme, queer studies en disability studies. Die is redacteur bij rekto:verso, waar die mee het nummer CRIP coördineerde. Daarnaast werkt die samen met Engagement Arts. Hun eerste boek Een huis dat pijn heet verscheen in 2023 bij Mammoet en is beschikbaar voor leen in de RoSa-bib.
RoSa’s leesclub is gratis en verwelkomt iedereen. We vragen wel om in te schrijven zodat we voldoende koffie, thee en koekjes kunnen voorzien.
Creatieve workshops
Niet alleen wij, maar ook onze partnerorganisaties vertoeven maar wat graag in de RoSa-bib. In aanloop naar de Internationale Dag van Feministische Strijd organiseerde Rebelle creatieve workshops in heel Vlaanderen, waarbij deelnemers samen protestborden maakten met feministische slogans en leuzen die oproepen tot meer gendergelijkheid. Op zaterdag 2 maart ging één van die workshops door in de RoSa bib, waar een vrolijke en strijdbare bende feministen creatieve protestborden knutselde voor de mars op 8 maart.
Expo’s
Naast onze eigen educatieve en creatieve activiteiten, verzorgden ook anderen interessante evenementen in de RoSa bibliotheek. Zo konden bib-bezoekers van 26 april tot 8 juni 2024 de expositie “Messy Bindings ~ Reliures messy” bewonderen in de RoSa bibliotheek. De tentoonstelling presenteerde een boeiend onderzoek naar Belgische feministische publicaties die in lokale archieven in Brussel worden bewaard, waaronder het archief van de RoSa bibliotheek. We danken deze expo aan Lissa Choukrane en Loraine Furter.
Van 4 tot 18 september zette onze partnerorganisatie Zij-kant met de expo “Vanavond niet, schat” het thema seksuele toestemming binnen relaties in de kijker in onze bibliotheek. Bezoekers konden zich terugtrekken in zachte kussens en audioverhalen beluisteren over grenzen, seksualiteit, twijfels en toestemming binnen relaties.
Website en sociale media
Redactiewerk
Redactiewerk voor onze website maakt een belangrijk deel uit van onze werking. Het RoSa-team schrijft graag en veel over allerhande thema’s rond gender en feminisme. In 2024 publiceerden we maar liefst 110 nieuwe webteksten.
Thematische dossiers
In onze tien centrale thema’s lichten we tijdloze onderwerpen toe met gedegen informatie, up-to-date cijfers en de nieuwste wetenschappelijke inzichten. In 2024 werkten we bijvoorbeeld een nieuw dossier uit over de genderdatakloof, en meer specifiek op het vlak van gezondheidszorg, welzijn en veiligheid. Ook onze dossiers over vrouwelijke genitale verminking en over de loonkloof werden aangevuld en voorzien van een update. Tot slot werkten we een volledig hernieuwd dossier uit over (seksueel) partnergeweld.
Portretten
Daarnaast schreven we naar goede gewoonte een aantal nieuwe portretten over feministische iconen en rolmodellen die zich inzetten voor gendergelijkheid. In 2024 voegden we onder meer spreker en facilitator Ben Hurst toe aan de categorie Feminisme en vrouwenrechten, de klassieke componist Florence Price aan de categorie Kunst, cultuur en media, de auteur Bernadine Evaristo in de categorie Literatuur, topgymnast Simone Biles en basketbalpionier Lusia Harris in de categorie Reizen, sport en avontuur. Het portret over hardloopster Caster Semenya werd herwerkt met meer informatie en ook het portret over feministisch icoon en veelzijdig auteur bell hooks werd verdiept met meer duiding bij haar theorieën over zorg en liefde. Tot slot vernamen we eind 2024 het trieste nieuws over het overlijden van voormalig minister Miet Smet. Om haar politieke nalatenschap te eren hebben we ook haar portret in de categorie Politiek herzien en aangevuld met duiding over haar vele verwezenlijkingen inzake gelijke kansen.
Actualiteit
In 2024 verstuurde RoSa in totaal 18 nieuwsbrieven. Er werden 15 Pers:pectieven verzonden, waarin we elke twee weken een actueel of onderbelicht onderwerp uitspitten. De meest gelezen Pers:pectief uit 2024 was die over (seksueel) partnergeweld. Daarnaast verzonden we 3 edities van onze Uitgelezen, boordevol boekentips over een specifiek thema. De populairste Uitgelezen ging over online misogynie. Nooit meer een nieuwsbrief missen?
Op onze actualiteitspagina publiceren we regelmatig besprekingen van boeken, podcasts en leerrijke video’s die we warm aanbevelen. In 2024 verschenen 10 uitgebreide boekbesprekingen, 11 reviews van podcasts en 6 reviews van video’s op de RoSa-website. Een selectie uit onze boekbesprekingen uit 2024:
- RoSa leest: Zorg. Een betere kijk op de mens - Lynn Berger
- RoSa leest: Credible Threat: Attacks Against Women Online and the Future of Democracy - Sarah Sobieraj
- RoSa leest: For the Love of Men - Liz Plank
Naast deze uitgebreide boekbesprekingen publiceerden we onder andere ook boekentips over diverse zorgrelaties en onbetaalde zorgarbeid en over online misogynie en gendergerelateerd geweld.
Een greep uit onze podcastrecensies en uit onze reviews van educatieve video’s, documentaires of TedxTalks over thema’s op het snijvlak van gender en feminisme:
- RoSa luistert: De Zorgouderschap Podcast
- RoSa luistert: Podcast Culturele Bagage van De Volkskrant over tradwives
- RoSa luistert: MoveMen podcast Verse papa’s
- RoSa kijkt: Ben Hurst - “We need to talk to boys about online misogyny”
- RoSa kijkt: Documentaire Zij Hen Wij (She They Us)
- RoSa kijkt: NTR documentaire over de overgang
Sociale media
Ook op sociale media zaten we het afgelopen jaar niet stil: we publiceerden in totaal 1.014 posts op onze kanalen. Onze drie populairste posts uit 2024 geven onze diverse werking ook mooi weer:
- Gender & abortus: onze doorlichting van zeven partijprogramma’s in kader van Eén stem voor gelijke kansen
- Gender in Israël-Palestina: een kort overzicht van onze gelijknamige Pers:pectief
- RoSa’s leestips over onbetaalde zorg: een onderdeel van onze gelijknamige Uitgelezen
Volg ons op Instagram, Facebook of LinkedIn, en blijf op de hoogte van ons werk.
Aanbod en samenwerking
Vormingen
Door omstandigheden was het vormingsteam van RoSa het afgelopen jaar onderbezet. We gaven dan ook minder vormingen dan gewoonlijk, in totaal 13 vormingen aan diverse groepen. Toch was 2024 misschien wel het jaar van less is more, want we geloven sterk in de duurzame impact die we hebben gemaakt met dit beperkte aantal vormingen. Zo gaven we vorig jaar maar liefst 8 keer vorming aan medewerkers van een stedelijk bestuur, die van hun stad een inclusieve plek trachten te maken waar iedereen gelijke kansen krijgt met behulp van onze expertise rond genderbewuste communicatie en genderbewust preventiebeleid. Daarnaast gaven we ook vorming (op maat) aan studenten van drie verschillende hogescholen, aan een internationale ngo en aan Europese beleidsmakers.
“De vorming was helder gebracht, bracht ruimte voor interactie en was praktijkgericht door de communicatie-tips en concrete toepassing op onze projecten.” feedback van een deelnemer (vorming op maat voor stedelijk bestuur)
Onze populairste vorming is ongetwijfeld die over genderbewuste communicatie, waarin we meer duiding geven bij onze gelijknamige toolkit en dieper ingaan op de vertaalslag naar de concrete praktijk van de deelnemers. Deze vorming gaven we in 2024 maar liefst 6 keer.
“Verhelderende uiteenzetting met duidelijke tips and tricks om genderbewust en -inclusief te communiceren. Het doet je stilstaan bij hoe een bepaalde boodschap kan overkomen op je doelpubliek en wat je kan doen om je doelpubliek zodat meer mensen zich aangesproken, betrokken en begrepen voelen.” feedback van een deelnemer (vorming genderbewuste communicatie)
“In de workshop werden begrippen die vaak verkeerd begrepen of gebruikt worden op een zeer duidelijke manier uitgelegd. Ook de voorbeelden waren heel verhelderend. Op die manier komt men buiten met voldoende kennis om dit gevoelige thema te begrijpen en er iets mee te doen.” feedback van een deelnemer (vorming genderbewuste communicatie)
Screenings
Je kan bij RoSa ook terecht voor screenings van documenten of audiovisueel materiaal. Bij een screening nemen de RoSa-medewerkers vanuit hun expertise inzake gender en gelijkekansenbeleid de ingezonden materialen grondig door en geven ze uitgebreide feedback. Die betreft niet alleen de vorm en de taal, maar ook de inhoud van de tekst zelf. Vaak worden screenings aangevraagd voor reglementen, gedragscodes, procedures (bijvoorbeeld over seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer) of beleidsplannen. De RoSa-medewerkers nemen de aanvrager mee op sleeptouw en verlenen hun expertise inzake preventie, inclusief beleid, enzovoort. In 2024 screende RoSa 9 documenten, variërend van 20 tot wel 600 pagina’s.
Trajecten
Vier organisaties doorliepen in 2024 een intensief traject op maat, begeleid door RoSa en gefocust op duurzame verandering en impact. Een eenmalige vorming of screening van documenten volstaat niet altijd om op een duurzame manier met het thema gender aan de slag te gaan binnen een organisatie, bedrijf of lokaal bestuur. Vaak blijkt dat er nood is aan diepgaande begeleiding. Enerzijds om na afloop van een vorming of screening concreet aan de slag te gaan met de vergaarde info in functie van de specifieke werkcontext en om de doelen van een organisatie te verwezenlijken. Anderzijds om medewerkers voldoende te begeleiden en op te leiden om zelfstandig het thema gender te implementeren en een duurzame(re) impact te verwezenlijken binnen de school, de organisatie of het bedrijf in kwestie. In 2024 begeleidde RoSa een organisatie uit de kunstensector, een hoger onderwijsinstelling en twee lokale besturen van grootsteden.
“Jullie waren beiden super gepassioneerd en dat was heel fijn om naar te luisteren. Mijn bril is verbreed waarvoor dank. Ook fijn dat je verschillende insteken en de nieuwste inzichten uit wetenschappelijk onderzoek meekrijgt.” feedback van een medewerker van een stedelijk bestuur
Samenwerking
Politiek project ‘één stem voor gelijke kansen’
2024 was een turbulent jaar op politiek vlak. Vorig jaar gingen we in juni naar de stembus om te stemmen voor een nieuwe Vlaamse en federale regering. In oktober deden we dat nog eens, maar dan voor ons lokale bestuur. Omdat politiek en beleid cruciaal zijn voor gelijke kansen besteedt RoSa altijd ruim aandacht aan de verkiezingen. Deze keer sloegen we de handen in elkaar met partnerorganisaties om niet alleen het thema gender, maar ook armoede, racisme, handicap en LGBTQI+ onder de aandacht te brengen. Samen met het Netwerk tegen Armoede, Kif Kif, GRIP vzw en çavaria analyseerden we de partijprogramma’s van de zeven grootste partijen inzake gelijke kansen. Voor het thema gender analyseerde RoSa de volgende thema’s in de partijprogramma’s van cd&v, Groen, N-VA, Open Vld, PVDA, Vlaams Belang en Vooruit:
- Vertegenwoordiging en besluitvorming
- Genderdatakloof en gezondheidszorg: met specifieke focus op menstruatiearmoede en -welzijn, endometriose en de perimenopauze
- Mijn lichaam, mijn keuze: abortus, relationele en seksuele vorming, en het zelfbeschikkingsrecht om al dan niet een hoofddoek te dragen
- Kinderopvang
- Arbeid en zorg
- Geweld
Omdat beloftes in partijprogramma’s weliswaar inzicht geven in de visie, prioriteiten en strategieën van een partij, maar geen garantie bieden over het gevoerde beleid, blikten we ook terug op de afgelopen legislatuur. Onze organisaties evalueerden het beleid van de afgelopen vijf jaar en de maatschappelijke impact op het vlak van gelijke kansen. Voor het thema gender werkten we samen met de Vrouwenraad en Ella vzw. We focusten op de volgende vijf thema’s:
Het resultaat van deze samenwerking is nog steeds te raadplegen op www.eenstemvoorgelijkekansen.be.
Studiedag gender en AI
In november 2024 organiseerde RoSa een inspiratievoormiddag over gender en artificiële intelligentie in samenwerking met Amazone vzw en Université des Femmes. Welke invloed hebben gendernormen op artificiële intelligentie? Wat gebeurt er als er geen vrouwelijk perspectief wordt meegenomen in de ontwikkeling van AI? En welke rol kan beleid hierin spelen? Vragen zoals deze brachten een vijftigtal geïnteresseerden op de been voor onze studiedag.
De dag was een succes en werd afgetrapt met een keynote van Maaike Harbers, professor AI en maatschappij, over de rol van gender in de ontwikkeling van verantwoorde AI. In het aansluitende panelgesprek, gemodereerd door Sofie Peeters, auteur van Het vrouwenlijf en wat we er niet over weten (2024) gingen Valérie Tanghe (Amazone), An Jacobs (FARI Instituut), Laurens Naudts (KU Leuven) en Leonie Hogervorst (IGVM) in gesprek over AI en gender en de nood aan een beleid dat ongelijkheid en discriminatie in AI kan opsporen en voorkomen.
Deze studiedag was een samenwerking van RoSa vzw, Amazone vzw, en Université des Femmes en kon plaatsvinden dankzij de steun van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen.
Festival van de Gelijkheid
Op zaterdag 14 december zakten de RoSa-medewerkers af naar Gent, voor het Festival van de Gelijkheid. Voor het derde jaar op rij organiseerde RoSa vzw er een panelgesprek, deze keer rond online misogynie en het belang van mannelijke rolmodellen. Mediamaker Jozefien Meijer, journalist Kubra Mayda, filosoof Wouter Van Hooydonk en leerkracht Mohssine Ben Messaoud gingen in gesprek over de rolmodellen van vandaag, het fenomeen Andrew Tate en de rol van sociale media. Het was een levendig en boeiend gesprek voor een volle en aandachtige zaal.
Recente aanwinsten in de RoSa-bibliotheek:
Verwacht in de RoSa-bibliotheek:
